Arıcılık Terimleri Üzerine Görüşler, Eleştiriler ve Öneriler

[Halil BİLEN]

Buyrunuz...

[Abdullah Bulca]

Bizim bölgeye göre kullanılan ancak forumda farklı olarak telafuz edilen terimlerin en başında "çıta" gelmektedir.

Doğrusu çıta mı, yoksa çerçeve mi ?


Bir diğer farklı terim ise ana arı üzerine geçiyor bazı arkadaşlarımız "Bey arı " olarak telefuz ediyor.

[Zafer AKÇAY]

Ne çerçeve ne çıta Ramka

Arının ismide butkuci.Balada topuyi

Der lazlar...

Siz bizim burdaki yerel arıcıların arıcılık terimlerine taktıkları isimleri duysanız

Mesela;

Pupa =tipa

Larva = vakva

Nektar = her seferinde başka bir uydurma bişey derler bende anlamam.

Ama ne derlerse desinler ben anlarım ne demek istediklerini 

[Abdullah Bulca]

Ramka Rusca da çerçeve anlamına geliyor Demek ki komşu olunca oradan geçmiş bir kaç kelime

Mersine gelen karadenizli arıcılarla genelde kış aylarında sohbetlerimiz oluyor orada bende farklı farklı terimler duyuyorum ama çoğunu da anlamıyorum

Niğde de halamın yanına gitmiştim Eniştem ( halamın kocası ) yaklaşık 80 yaşında bana "milisler nasıl" diye bir soru sormuştu. Bende milis derken hangi milislerden bahsediyor diye baya bir düşünmüştüm. Aklıma kızıl kmerlerden eta örgütüne kadar bir sürü örgüt geldi geçti ve yaklaşık on dakika sonra milis diye arılardan bahsettiğini anladım

[msceylan]

Buralarda arıya sinek diyenler var. Asabım bozuluyor

[M. Cahit SÜMER]

kovan***İnsanlar tarafından arıların barınması ve üremesi için yapılmış yuva.    fr.ruche; ing. hive


petek***Arıların balmumundan ürettikleri, gerektiğinde iki yanındaki düzgün altıgen gözlerine
yumurta, bal, çiçektozu koydukları yaşam alanları.    ing. comb
Bazı yörelerde arı ve kovan anlamında da kullanılıyor.


anamemesi***Petek gözündeki kurtçuğu sadece arısütü ile besleyebilmek ve kendilerine anaarı
yetiştirmek için işçi arılar tarafında büyütülmüş petek gözü.    ing. queen cell
beyevi, anaevi dendiğini de duyabiliriz.


ana kupası*** Gerektiğinde anamemesi olarak geliştirilmeye uygun olarak hazırlanmış petek gözü.  ing. queen cup
yüksük (yüzük değil), kapçuk, sevinç gözü.   


çerçeve*** Genellikle dört adet ahşap çıtanın diktörtgen şeklinde çakılarak, nadiren boş,
genellikle içine temel petek takılarak arıların petek örmeleri için kovana konan malzeme.
ing. frame;  rusca, lazca. ramka


anaarı***Arıcılık dünyasındaki en doğru ve en güzel terim, Türkçe bir terim.    ing. queen bee
Arı kovanındaki tüm arılar onun yavruları. Kraliçe arı, bey arı dense de tam bir karşılığı olmuyor.


balözü***Çiçeklerdeki şekerli özsu, usare.    ing. nectar


yumurta*** Anaarı tarafından peteklerdeki uygun gözlere bırakılan (yumurtlanan) uygun ortam ve süre
sonunda arı olacak olan, küçücük uzun bir silindiri andıran oluşum.    ing. egg
Yumurta, petek gözünde üç gün yumurta olarak kalır ve üçüncü gün sonunda  çatlayarak kurtçuk (larva)
haline dönüşür.

işçi arı***Döllenmiş yumurtanın petek gözüne bırakılmasından yirmi bir gün sonra bu gözden çıkan
ve önce çıktığı gözü temizleyen, sonra kovaniçi hizmetlere koşan, büyüdükçe değişik görevler
üstlenen, arı dendiğinde insanların gözünde canlanan arı.    ing. worker bee
Asker, milis de deniyormuş.


erkek arı***Döllenmemiş yumurtanın petek gözlerine bırakılmasından yirmi dört gün sonra bu gözden
çıkan, genellikle diğer kolonilerin bakire anaarılarıyla çiftleşen, başkaca da hiç bir şeye
karışmayan arılardır. Korunmak ve korumak ya da saldırmak için iğneleri de yoktur.   ing. drone



yalancı ana***Anasız kalan kovanlarda, yeniden anaarı üretmedeki başarısızlıklardan sonra,
çaresizlik sonucu, işçi arılar tarafından sanki anaarıymışcasına sadece arı sütü
ile beslenen ve bu nedenle yumurtalıkları gelişen ve yumurtlamaya başlayan arılardır. Zamanında
gelişmemiş olan yumurtalıklarından normalden küçük, zayıf ve döllenmemiş oldukları için de dölsüz
yumurtalar yumurtlarlar. Bir kolonide birden çok olur, fakat arıcı tarafından görülüp seçilemezler.
Yumurtlama yetenekleri gelişmiş olsa da görünüşleri yeterince gelişmemiştir.     ing. laying worker

yalancı ana tip2*** Aslında anaarı olduğu halde herhangi bir nedenle sürekli dölsüz yumurta yumurtlayan arı.    ing. drone-laying queen

[mhceylan]

Buralarda arıya sinek diyenler var. Asabım bozuluyor

Onlardan her yerde var.

[cerbay]

Buralarda arıya sinek diyenler var. Asabım bozuluyor

Onlardan her yerde var.

Vikipedi, özgür ansiklopedi;
Arı, zar kanatlılar takımına ait Apoidea familyasını oluşturan tüm böcek türlerine verilen isimdir.
Zar kanatlılar (Hymenoptera), dört adet ince ve saydam kanatlara sahip olan böcek takımı.
Türkçede türlerinin çoğu arı olarak bilinirken, ufak bir kısmı da karınca adıyla anılırlar.

Kızma birader 

[M. Cahit SÜMER]

yumurta***
...
Yumurtaya özel bir bakım yapılmaz, sadece kovan içinde uygun nem ve uygun sıcaklıkta kalması sağlanır.



göz*** petek gözü*** Temel peteğin ya da arının zaten kendi yaptığı incecik mum levhanın iki yüzüne yine arılar tarafından balmumuyla yapılan altıgen yuvacıkların her biri.     ing. cell
Arılar bu gözleri bal, çiçektozu depolamak, yumurta  bırakmak, bazan da balözünün (toplamak üzere serip) suyunu uçurmak amacıyla kullanırlar.




larva*** yumurtanın üçüncü gün sonunda çatlayıp başkalaştığında oluşan ikinci evredeki hali. sürfe, kurtcuk

kurtcuk***Yumurtanın üçüncü gün sonunda çatlayıp başkalaştığında oluşan ikinci evredeki hali. sürfe, larva
Son aşamada anaarı olacak olan kurtcuk, işçi arı olacak kurtcuk ve erkek arı olacak kurtcuklar
birbirinden farklı farklı bakım ve beslenmeye tabi tutulurlar.
Birbirinin tıpatıp aynı olan dölenmiş yumurtalardan oluşan kurtcuklardan bazıları anaarı olma özelliğini
bu sayede ve bu evrede kazanır, diğerleri işçi arı olurlar.
Beslenmesi tamamlanan kurtcukların bulunduğu gözler ince bir balmumu tabakasıyla kapatılır.
Kurtcuk dönemi kabaca altı gündür.




pupa***Kurtçuğun bulunduğu petek gözünün üstünün ince bir mum tabakasıyla kapatıldığı evredeki hali.
Krizalit,   ing.  chrysalis, pupa
Pupa evresi anaarı için kabaca altı gün, işçi arı için on iki gün, erkek arı içinse on beş gündür.
Bu süre sonunda pupa, arıya dönüşerek bulunduğu gözü kapatan mum tabakasını açar, koloniye, arı ailesine katılır.



bakıcı arı***Yirmi bir günlükten genç olan işçi arılardır.    ing. house bee, nurse bee
Bunlar gözleri temizler, mum salgılar, gerektiğinde gözlerin üstünü mum tabakasıyla kapatır,
kurtçukların bakımıyla ilgilenir, kovan içinde gezinir (bir nevi devriye), kovanı ve çevreyi
tanıma uçuşları yapar, hafiften tarlacı arı işlerine de el atmaya başlarlar.



tarlacı arı***Yirmi bir günlükten yaşlı işçi arılardır. Bakıcı arılardan daha az dinlenirler.
Her işe "uça uça" giderler.



propolis***Henüz 2011 yılında Türkçe karşılığında birlik sağlayamadığımız bir arı ürünü, arıların
bitki sürgünleri ve tomurcuklarından derlediği reçine benzeri maddeler toplamıdır.

Eski dönemlerde kovan içleri incelenemediğinden, arılar tarafından, kovan girişinin daraltılması
amacıyla kullanıldığı görülmüş, bu nedenle pro (ön) ve polis (şehir ya da kale) sözcüklerinden
propolis (şehrin, kalenin önü, girişi) sözcüğü türetilmiştir.

Zamanla kovanların içleri incelenmiş, arıların propolisi antimikrobiyal özellikleri ve ısınınca
yumuşayan kıvamıyla kovanların çatlaklarını onarmada, hava akımı giren yerleri tıkamada, kovan
içinden atamadıkları irice düşman ölülerini mumyalamakta kullandıkları da saptanmıştır.

Son yıllarda antimikromiyal özellikleri daha da iyi anlaşılmakta, insan sağlığı için daha yaygın olarak kullanılmasına çalışılmaktadır.
Araştırmalar sürmektedir.

Türkçe karşılıklarından bazıları: arısakızı, ahılgan, eğir mumu, eğin mumu, karamum, girebo,
girebolu, arı zamkı, arı tutkalı, arı reçinesi, mirebo, direp.

[Hüseyin Basri ÇALIŞKAN]

Egede duyduğum alışmakta zorlandığım arıcılık terimlerinden bazılarını ekleyeyim bende.

İşlek = uçuş deliği, uçuş tahtasını arıların kovana giriş çıkış yaptıkları yeri anlatmak için kullanılır.

         Ama pek çok arıcı kovan kelimesinin yerinede kullanıyor. Benim 30 işlek var. Gibi.

Bodat = Erkek arı.  Genellikle yumurtadan ergine kadar erkek arıyı ifade etmek için aynı kelime     

            kullanılıyor.
                                           
Siğmek= Yumurtlamak, ana arının yumurtlaması.


Mundarlamak = Yalancı ana durumu. Bazen mundarlamak yerine pislemek kullanılıyor.       

                      Mundarlamış, Pislemiş gibi.

Sirke             = Günlük yumurta. Sirkeye gelmek = Yumurtlamak.

Dikkin            = Ana memesi

Dakkın, Takkın = Dalak asma. Boşluğa petek kabartma.


   

[M. Cahit SÜMER]

çiçektozu***
çiçek tozu   a. bit. b. Çiçekli bitkilerde erkek organın başçığında bulunan döl hücresi, polen.
(Güncel Türkçe Sözlük)

çiçek tozu   İng. pollen) 
Çiçekli bitkilerde çiçeklerin erkek organlarınca üretilip dişi organın döllenmesini sağlayan
bitkilerin erkek cinsiyet hücreleri, polen.
(BSTS / Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü)

Buğdayın öğütülmesiyle elde edilen una, "buğdayın unu" anlamında "buğday unu" denir; iki kelime
ayrı yazılır.
Çiçektozu, çiçeğin toz haline getirilmesiyle elde edilmediğinden ortaokul, orduevi, aşçıbaşı,
hanımefendi, eloğlu, elkızı gibi bileşik yazılması daha uygun olur.
Türk Dil Kurumu, meyankökü için ("meyan kökü" olarak) ayrı yazılmalı diyor. Şaştım.




arı çiçektozu***Minicik çiçektozlarının tarlacı işçi arılar tarafından toplanıp topakcıklar halinde
yuvalarına taşınan hali, arıların derleyip topladığı çiçektozu topakcıkları. Arı poleni.
Çiçektozunda zaten varolan proteinlere (dağılıp dökülmesinler diye, sindirimi daha kolay olsun diye...)
arı da  birşeyler katmıştır.




arı ekmeği***Arılar tarafından peteklerde depolanmış olan çiçektozu.   ing. bee bread
Arılar, çiçektozunu hemen tüketmeyecekleri için ve sindirim güçlüğü çekmemek için depolarken
bazı enzimler ilave ederler. Kış yaklaşırken üstünü balla doldurup ince bir mum tabakasıyla kapatabilirler.

[rename]

Pirebolu:Propolis
Polen:Polen
Bal:Bal
Çerçeve:Çıta
Ana arı:Bey
Kovan:Sandık Govan
Arılık:Gurma Gurluk
Bal mumu: Mum
Oğul:Oğul


Pek bir değişiklik yok gibi

[M. Cahit SÜMER]

ruşet***Çerçeveleri, standart kovan çerçeve ölçülerine eş olan, beş çerçevelik küçük kovan.
Çerçeve sayısı beşten farklıysa (dört çerçevelik ruşet, altı çerçevelik ruşet gibi) belirtilmelidir.

Türkçe karşılık olarak ilk akla gelen "kovancık", anaarı çiftleştirme kutusunu çağrıştırdığı için;
"kovançe" ya da "kovança" söylenmesi güç olduğu için bana uygun görünmüyor.

"Yarıkovan" desek nasıl olur?

Buna benzer örneklerimiz var:  Yarıçap, yarıfinal, yarıson, yarıgeçirgen, yarıiletken, yarıküre,
yarıkatı, yarısaydam. Ayrıca: Yarımada, yarımgün, yarımküre.

[M. Cahit SÜMER]

hijyen***    Fr. hygiène
a. 1. Sağlık bilgisi. 2. Sağlık koruma, hıfzıssıhha. 3. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü.
 Güncel Türkçe Sözlük
hijyen   İng. hygiene
Sağlık bilgisi.
 BSTS / Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü
hijyen   İng. hygiene
Sağlıklı bir yaşam için yapılan faaliyetlerin tümü, sağlık bilgisi, hıfzısıhha.
 BSTS / Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü



hijyenik***    Fr. hygiénique
sf. 1. Sağlıklı. 2. Temiz. 3. Sağlık kurallarına uygun.
 Güncel Türkçe Sözlük
hijyenik   İng. hygienic
Sağlıklı olma durumu.
 BSTS / Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü

Yukardaki iki kelimeyi de TDK'ndan alarak araya sıkıştırmış oldum.

             

şurup***Arıcılıkta şurup kelimesi sadece bir kelime değil, bir mesleki terimdir; hazırlanışı da anlamı da birazcık farklıdır.
Arıcılıkta, şurup denince ilk olarak 1:1 (%50) su ve şekerden hazırlanan basit şurup akla gelir. Buradaki su iyice kaynatılmış su,
şeker ise şeker pancarı ya da şeker kamışından elde edilmiş sakarozdur. Balözüne en yakın arı besleme ürünüdür.


polenli şurup***Basit şurubun içine %2-%4 oranında iyice ezilmiş çiçektozu katılarak elde edilen şuruptur. Arıların hem karbohidrat,
hem de protein yönünden takviyesi için kullanılır.


invert şurup***sakarozun çeşitli tekniklerle glukoz ve fruktoz şeklinde ikiye parçalanması sonunda elde edilen invert şekerle hazırlanan şuruptur.
Şurup (sakaroz şurubu) polarize ışığı sağa çevirirken invert şurup polarize ışığı sola çevirir.
Yani invert kelimesindeki dönme, tersine dönme, polarize ışığın sağa değil de sola dönmesini ifade ediyor.


koyu şurup***2:1 (%67 sakaroz+%33 su) ile hazırlanan, şeker oranı yüksek şurup. Bu oranlar değişmez oranlar değildir.
Arı ailesinin kışı güven içinde geçirmesi için, besin stoklarını tamamlatmak amacıyla kullanılır.


kek***11kg toz edilmiş tozşeker (sakaroz), 1litre kaynamış su, 1kg bal, 200g-300g kadar iyice ezilmiş çiçektozu ile hazırlanan bir arı besleme ürünüdür.
Oranlar değişebilir.

Halil Bey haklı, Murat Akın Öğretmenim hafiften de olsa el atmazsa zor biter bu iş.

[kemal TUNA]

selam arkadaşlar kandiliniz mubarek olsun izmir kemalpaşada hayıtlar çiçekte basra henüz başlamadı bölmeleri hala bire bir şurupla besliyorum basranın tahmini balvermeye başlama zamanını bileniniz varsa lütfen yazsın hayırlı akşamlar