4- Anaç koloni seçimi
Bir çok yerde damızlık koloni ifadesinden bahsedilir. Ancak “amatörce ana arı üretiminde” bu damızlık koloni ifadesini kullanmamak gerektiğini düşünüyoruz.
Damızlık koloniden ziyade anaç koloni ifadesi daha yerinde olacaktır ana arı üretimimiz için.
Bunu nasıl tespit edeceğiz?
Anaç kolonilerin kendi arılığımızda olması şart değil.
Anaç koloni tespit etmek.
Arılığımızda bulunan tüm kolonilerin kayıtları olmalı. Bu kayıtlarda ilgili kolonilerin hangi koloniden ürediği, nereden alındığı ve tüm kolonilerin beğendiğimiz özellikleri, beğenmediğimiz özelliklerini kayıt altına almalıyız.
Kısacası birisi arılığınıza gelse hangi koloninden çok memnunsun diye sorsa göstereceğin koloni anaç koloni değildir. Anaç koloni bu gösterdiğiniz koloninin üretildiği, geldiği, alındığı kolonidir.
Özellikle ırklarla ilgili konuya takılı kalmadan, yerel ırkların dışında bir seçeneği düşünmememiz gerekiyor.
Ana arı üreteceğimiz anaç kolonileri seçerken, seçim yapılacak koloni sayısının mümkün olduğunca çok olması yanında, seçeceğimiz anaç koloni sayısının da en çok beğendiğimiz tek koloniyi değil, arılığımızda bulunan koloni sayısına göre iyi özellikler gösteren mümkün olduğunca çok koloniyi anaç olarak seçmekte fayda vardır.
Özellikle kurtçuk aktarım (larva transfer) yönteminde, tek koloniden çok sayıda meme üretilmesi, bir kaç nesil sonra arılıkta yakın akrabalılık problemlerine yol açar.
Yakın akrabalılıkla birlikte genetik çeşitlilik azalır, diploid erkekler, sakat arılar oluşur, arılarımız hastalıklara karşı daha dirençsiz hale gelir.
Yerel arıyı nereden bulacağız?
Anaç koloni, çevremizde uzun süredir arıcılık yapan arıcılardan, doğada kendi başlarına yaşama yeteneği kazanmış doğal koloniler olabileceği gibi, belli bir müddet kendi arılığımızda takip ettiğimiz kolonilerde de anaç koloni niteliği taşıyan koloniler bulunabilir.
Anaç koloniyi tespit etmek kadar, arılığınızda bulunmamasını istediğiniz tüm kolonilerin de analarını imha etmeyi de göğüslemek gerekebilir.
Bu ayıklamayı yaptıkça, istenilen özellikte arılarla çalışmak ve başarılı olmak mümkündür.
Bu çalışmalar hemen 1 - 2 yıl içinde olabilecek kadar basit olmamakta ve uzun süre sonunda bilinçli davranıldığında istediğimiz özelliklerde kolonilere sahip arılığa sahip olabiliriz.
Verimi yüksek olarak takip ettiğimiz analarımızı bir nesil geri giderek, verimli anaları ürettiğimiz kolonilerden üreteceğimiz anaların da verimli olma ihtimali yükselir.
Ananın kullanım değeri, koloninin genel başarısı ile ölçülüyor. En çok bal, en çok yavru, hastalıklara dayanıklılık vs.
Fakat bir arının anaçlık (damızlık) değeri, genetik özelliklerini kendinden sonraki nesillere aktarabilme kapasitesi ile ölçülüyor.
Arılığımızdaki çok başarılı bir arıdan ürettiğimiz analar da aynı özelliklere sahip olmuyorsa, anaçlık (damızlık) değerinin düşük olduğunu, tam tersi, ürettiğimiz analar, üretildikleri koloninin bütün özelliklerini devam ettiriyorsa elimizde anaçlık (damızlık) değeri yüksek bir arı olduğunu anlıyoruz.
Bunu tespit edebilmek için, disiplinli bir kayıt sistemi oluşturarak, yıllar içinde bütün kolonilerin verimliliklerini, birbirleriyle olan aile ilişkilerini takip etmek gerekir.
Anaç koloni seçiminde ana kurallarımız.
* Yerel arı olacak.
* Elimizdeki tüm kolonilerin istediğimiz/istemediğimiz özelliklerini takip/kayıt edeceğiz.
* İstemediğimiz özellikleri taşıyan kolonilerin üretildiği anaçları iptal edeceğiz.
* Arılığımızdaki en iyi arı/arıları değil, en iyi arıların yetiştirildiği kolonileri anaç olarak taşıyacağız.
Anaç koloni koruma.
Anaç olarak seçilen kovanları, aktif dönemde 3 - 4 çerçeve arı ile en az yumurta atacak şekilde 5 çerçevelik ruşetlerde, uzun yıllar bize yumurta vermesini sağlamalıyız.
Ana arının yumurtlaması için orta çerçeve çok önemli ki buraya verilecek peteklerin yeni kabartılmış (hastalık riski en düşük) olması tercih edilmelidir.
2 duvar çerçevesinin tamamı ballı olarak bulundurulmalıdır. Eğer bu ballıların altını oyup, iç bölümlerine yumurtlaması koloninin devamlılığı için iyi olmakta ancak aşırı yumurtlamasına müsaade edilmeden gerekirse yine ballı çerçeve ile değiştirilmelidir.
Sonuç olarak anaç koloni konusunda söylenecek çok konu olsa da zaman içinde bu konu üzerinde çalıştıkça ufkumuz daha da gelişir. Benim elimde anaç mı var dememek gerekir, ülkemizde yıllarca sadece arılarından oğul alarak arıcılığı başarı ile sürdüren arıcılar mevcut.
Hele biz kötü özellikleri eleyerek devam etsek bile daha başarılı olabiliriz.
