Alman Zander Pratik Kovan Yapımı (Langstroth)
Bu yazının hazırlanmasında imkerverein-gaggenau.de
web sitesindeki bilgilerden yararlanılmıştır.
Herkese merhaba ve hayırlı Ramazanlar;
Kusura bakmayın uzunca bir zamandır bir şey paylaşmadım. Umarım hatamı yeni paylaşımlarım sayesinde affedersiniz.
Hangi arıcıyla konuşsam, sıkıntılarını sorsam; öncelikle kovanlar ve çerçevelerden şikayet alıyorum. Türkiye’de kovan imalatı yapanların büyük çoğunluğunun yaptığı üretimler standart dışı. Hele ki başkasından kovan veya arılı çerçeve satın alındığında, bu sorunu yaşamayan yoktur sanırım.
Kendi bölgemde, yıllardır hatalı kovan imal eden birine, masa başında özenle uğraşıp çizdiğim standart Langstroth kovan ölçülerini götürüp, bundan sonra yapacağı kovanları bu ölçülere göre yapmasını söylediğimde aldığım cevapla hüsrana uğramıştım. “Hakan Bey, ben yıllardır bu ölçülere göre kovan ve çerçeve imal ediyorum. Bundan sonra ölçülerimi değiştiremem. Eğer sizin getirdiğiniz ölçülere göre kovan imal edersem, yıllardır benden kovan satın alanları mağdur etmiş olurum. Onların kovanları bu yeni ölçüye uyumsuz olur. Kusura bakma.”
Aradan iki yıl geçti. Sene olmuş 2019, o marangoz hala standart dışı kovan üretmeye devam ediyor. Eskilerin dediği gibi “Bir arpa boyu yol alamamak”, buna denir herhalde.
Kovanlarda yaşanan diğer bir önemli sorun da, kullanılan kerestenin fırınlanmamış, kalitesinin düşük olmasıdır. Özellikle satın alınan kovan gövdelerinin daha ilk sene köşelerden açma yapması, ağacın dönmesi (Ahşabın çalışması deniyor) çokça karşılaşılmaktadır. Üstüne üstlük, köşe birleştirmelerde yapılan kalitesiz işçilikler bu sorunun artmasına sebep olmaktadır.
Eğer siz de standart dışı kovanlardan usandınız, bir şeyler yapmak istiyor fakat kovan imalatından korkuyor," Köşe birleştirme, kanal açma gibi şeyler kim, ben kim?" diyorsanız. Ben de size “Durun bir dakika, çok pratik ve kolay şekilde kovan yapabilirsiniz” dersem ne düşünürdünüz?
Yapacağımız Alman Pratik Zander Kovanı, hem işçilik olarak çok kolay, amatörlerin rahatça yapabileceği şekilde, hem de yapısı itibariyle sonradan ahşabın çalışmasına da pek müsaade etmiyor.
Hem modern arıcılığa uygun, hem de elinizdeki standart Langstroth ballık ve çerçevelere uygun. Kovanlara ilave takılan taşıma kulpu gibi parçalara da gerek yok.
Ne dersiniz hadi başlayalım mı?
Zander pratik kovanları, 20 mm kalınlığında kovan gövdelerinden oluşur. Almanya’da uzunca süreden beri kullanılmakta olan bu kalınlıklarda herhangi bir sorun yaşanmamaktadır. Almanya’nın soğuk kışlarında kovanlar ilave koruyucularla sarılarak tedbir alınmaktadır. Bahar ve yaz aylarında zaten kalınlıkla ilgili sorunla karşılaşılmamaktadır. Şayet siz illaki 25-30 mm kalınlığında kovanlar yapacağım diyorsanız, iç ölçüler sabit kalmak şartıyla ölçülerde değişiklik yapabilirsiniz.
İsterseniz 20 mm kalınlığında kontraplak kullanabilirsiniz. Mükemmel düzgünlükte kovanlar imal edebilirsiniz fakat Türkiye’deki fiyatları keresteye göre çok pahalı olduğu için, maliyetiniz iki misline yakın artacaktır.
Kovanların yapımı için iyi bir masa yatar daire testeresi, bir matkap, vidalar ve gemici tutkalı gereklidir. İnce zımparalama için, bantlı zımpara makinesi faydalıdır, ancak gerekli değildir.
Kesimlerde öncelikle büyük parçaları kesip hazırlamalıyız. Kalan parçalardan küçük parçaları çıkarmak daha kolay olacaktır. Bu şekilde ahşap zaiyatını da azaltmış olursunuz. Vidalama yapılarak yapıştırılacak yüzeylere ilk önce gemici tutkalı sürüyoruz. Daha sonra bir matkapla delip havşa açıyoruz, vidalamadan önce delmek montajda büyük kolaylık sağlayacaktır.
Unutmadan hatırlatmak isterim, Orjinal Alman Zander pratik kovan ölçüleri benim aşağıda paylaştığım ölçülerden farklıdır. Türkiye’de baskın olarak Langstroth kovan ölçüleri kullanıldığı için, Zander ölçülerini Langstroth ölçülerine uygun olacak şekilde değiştirdim.
Şimdi yukarıdaki resimdeki çerçeve destek saçlarının arkasında, polen çekmecesi raylarının ne işi var diye bir soru sorabilirsiniz. Şöyle izah edeyim. Standart kovanlarda çerçeve askı kanalının derinliği 10 mm. dir. Zander pratik kovanlarında imalat kolaylığı için kanal açmayla uğraşılmadığından, burada gövde kalınlığı olan 20 mm oluyor. Dolayısıyla çerçeve üst çıtası kulaklarının dayanacağı mesafeden uzun olduğu için çerçevelerin kayıp, yan alınlıklarının gövdeye dayanmasına sebep olacaktır. Normalde arıların çalışması için, 7.5 mm kalması gereken bu boşluk, alınlıkların dayanmasıyla kalmayacak ve arılarda çerçeveleri gövdeye propolisle yapıştıracaktır. Bunu önlemek için internette satılan ucuz alüminyum veya plastik polen çekmesi rayı kullandım. Bu rayı resimde görüldüğü gibi monte edersiniz, boşluğu 10 mm ye düşürecek ve çerçevelerin kaymasını önleyecektir. İsterseniz bu parçaları kendinizde yaptırabilirsiniz.
Resimde gördüğünüz gibi ana arı ızgarası katlar arasına değil, direk olarak çıtaların üzerine oturacak şekilde kullanılıyor. Bu şekilde katların birbiri üstüne oturmasında sıkıntı yaşanmıyor. Bu konuda olumsuz düşünceleri olanlar mutlaka olacaktır. Yorum ve uygulama size kalmış. Elçiye zeval olmaz.
İşte Alman Zander Pratik kovanımızın ( Türkiye’ye uyarlanmış, Hakan BOZKURT versiyonu) bitmiş hali. Resimde kapak saçı çakılmamış şekilde huzurlarınızda.
Bu sayfada görmüş olduğunuz çizim ve resimlere daha rahat ulaşımınız için, hepsini bir PDF dosyası haline getirip yükledim. Aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
https://drive.google.com/file/d/1bYlW6GqHn6Wiahuzdbh36tk9wHYIljIt/view?usp=sharing
Almanya’dan Gökhan Dellal beyin Alman Zander pratik kovanının montaj videosu de montajda size faydalı olacaktır.
https://www.youtube.com/watch?v=BmFgUc0tmF8
Bu paylaşımdaki yazı ve resimleri serbestçe kullanabilirsiniz. Ancak kaynak göstermek şartıyla. Arkadaşlar bazı arıcılık sitelerinde benim yazılarım paylaşılmış. Benim buna bir itirazım yok, ancak keşke bir yerlerinde alıntı yaptığı kaynağı belirtse idiler.
EMEĞE SAYGI. Çok mu şey istiyoruz. Para, maddiyat gibi şeyler benim umurumda değil. Sadece biraz saygı . Ramazan mübarek günlerinde, lütfen emek hırsızlığı yapıp haram yemeyelim.
Sağlıcakla kalın. Bol bereketli bir yıl olması dileklerimle.
Hakan BOZKURT (Ziraat Müh. - Hobi Arıcı)