Havaların soğumasıyla birlikte, yakın çevremizdeki arıcılarla sohbetimiz de arttı.
Bugün, Ordulu 75 yaşlarında bir arıcı amcamızla da sohbet imkanımız oldu. Laf döndü dolaştı, bu seneki bal rekoltesi, bal fiyatları ve çam balına geldi. Çam balı sohbeti enteresandı.
Kişisel gözleme dayalı subjektif bilginin ne kadar yanıltıcı olabileceğinin güzel bir örneğiydi.
Hemşerim ben bu çam balını bedava verseler yemem. - Hayırdır Bahattin amca niye öyle diyorsun.
Böcekten oluyor o böcek balı, ağaçtan olmuyor. - Sen gittin mi hiç çam balına gördün mü?
Gittim 2 kere, çok bal oldu ama tadına bile bakmadım. Bir daha da gitmem. - Böcekten olduğu için mi yemiyorsun?
Evet - Böcekten nasıl oluyor bal?
Bu böcekler çam ağacının dallarında yaşıyor. Sonra daldan aşağı ağacın dibine düşüp patlıyorlar. Patlayınca arı da gidip topluyor patlayan böcekten çıkanları. Yenir mi öyle bal?
Gerçekten çoğu bilgi kulaktan dolma.Buda genelde yanıltır.Yanınızda biraz çam balını çiçek balı diye ikram edebilseydiniz.Sonunda gerçekle yüzyüze gelirdi belki.Teşekkürler.
bende çam balı diye satılan ballardan pek almam niye derseniz çok farklı bir lezzeti yok daha pahalı ben işin aslı böcek meselesini yakın zamanda bu yıl ögrendim ben çamın reçinemsi yapısından arılar alır zannederdim ve baldada o reçine aroması gibi birlezzet bulamayınca hiç begenmezdim.
Bu da çam balının oluşumu hakkında evliya çelebi’nin anlattıkları. İzmir seferihisar tarafındaki gördükleri…“ve re’âyâsının bir mahsûlleri dahi cemî‘i dağlarında olan çamlarda balısıra derler bir ba- lı hâsıl olur cemî‘i çam dallarında beyâz beyâz ve diş diş olup biter ve bu balı bu çamlar- da bir gûne kurdcuğaz hâsıl olup çamların dalların delik delik delüp tenâvül eder ba‘dehu mezkûr kurdlar çam kabukları ve nihâlleri üzre sıçup beyâz beyâz ballar dallar üzre bitişüp kalır ba‘dehu re‘âyâ mevsiminde bu çamlara çıkup bu balları kutulara cem‘ edüp bâkî kalan ballar ki ağaçlarda kalup bu vilâyetin arıları ol çamistân dağlara düşüp balları taşıyup kabranlarda yuvalarına götürüp külçe petek bal ederler kim rub‘-ı mes- kûnda ‘sığla ve sivrihisâr balı’ deyü meşhûr-ı âfâkdır kim râyiha-i tayyibesi müşkü anber-i hâm gibidir ve bu dağlarda arılar perr ü bâli gürüldüsünden dağlar ve bâğlar sadâ verir ve hâzır helvâ gibi kurd balların arılar cem‘ edüp kovanlar içre yigirmişer ve otu- zar vukıyye gömeç balı olur ve gâyet beyâz dülbend gibi aseli musaffâ olup a‘yân u eşrâ- fa hedâyâ götürürler ammâ ağaçlarda kurdların yapdığı ballar gömeç değildir hemân diş diş olmuş kurd balıdır kim gûyâ ma‘cûndur bi-emrillâhi ta’âlâ rub‘-ı meskûnda bu kurd balı bu sivrihisâr dağlarına mahsûsdur kim bu dağlara karadağlar derler serâpâ çamlı dağlardır”47
Okuduğumu özetlersek, çam balı çamların öz sularını emerek yaşaya Çam Kabuk Biti’nin sindirim atıklarında oluşmakta. Ülkemizde daha çok Ege ve Akdeniz bölgesinde görülür. Onun haricinde Uludağ yöresi, Bolu, Doğu Karadeniz de yer alan göknar ve ladin ormanlarında da görülebilmekte.
Balçiği akımı haziran-temmuz aylarında başlar Ekim ve Kasım ayına kadar devam eder.
Çam pamuklu biti Kızıl ve Karaçamda yaşar. Türkiyede en fazla yaşadığı yerler Büyükada,Heybeliada,İzmir,Denizli,Edremit,Antalya,Muğlada çok geniş alanlara yayılmıştır. Böceğin en fazla balçiği meydan getirdiği mevsim ilkbahardır, Balçiği gül kırmızısı renginde ve güzel bir kokusu vardır. Balının rengide koyu kıvamda olmayan, gül kırmızısı rengindedir.
Basri ve Hüseyin beyin yazılarından pek bir şey anlamadım.
Benim bildiğim çam ağacının genç dallarının öz suyunu emerek yaşamını idam ettiren,
Koşnil böçeğinin dışkısıdır.
Tabiki bu dışkı arıların midesinde bala dönüştürülüp emzimleri ilede karışınça
oluyor çam balı, ekonomik değeri diğer ballara oranla düşüktür.
bu mantıkla bakarsak yumurta da yememek lazım :)))
çam balı sevenlere böceğin dışkısı değil de daha uygun bir kelime bulmak lazım…
yengem sordu anlattım.
bi öğğğğ lafı çıktı.
daha başkasına anlatırken o böceklerin akıttığı tatlı sıvı diyorum.
hem çam balının solunum yollarına faydalı olduğunu duymuştum.ne kadar doğru araştırmam lazım
Günaydın Basri bey kardeş; lingleri tıkladım ama bir şey açılmadı.
Biz resmi yerde çelışınça bazı siteler engelleniyor göremiyoruz.
Belki ondandır, iletidende anlamayınça öyle yazdım, ne yapayım.
İyi çalışmalar diliyorum, hoşça kal.
